1976 yılında "Kocaeli Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi" adı altında Elektrik, Makine, Temel Bilimler Fakülteleri ve Yabancı Diller Enstitüsü kurulmuştur. Kurulan bu kurumlar, 20 Temmuz 1982 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi'ne Kocaeli Mühendislik Fakültesi olarak bağlanmış, 3 Temmuz 1992 tarih ve 3837 sayılı kanun ile de "Kocaeli Üniversitesi" adını almıştır.
Kocaeli Üniversitesi, 17 Ağustos 1999 Depremi’nden önce öğretim hizmetini, 15 değişik yörede bulunan ve toplam alanı 650.000 m2 olan kampüslerinde, 9 Fakülte, 3 Enstitü, 12 Meslek Yüksekokulu’nda öğrenim yapan 20.000 öğrenci ve 1.150 öğretim elemanı ile sürdürmekteydi. Yüzyılın felaketlerinden biri olarak nitelenen 17 Ağustos depreminde üniversitenin maddi varlığının yaklaşık %75’i yitirildi. Söz konusu büyük kayba karşın, 1999-2000 eğitim-öğretim yılını yalnızca bir aylık gecikmeyle başlatan Kocaeli Üniversitesi, eğitim-öğretim etkinliğini bir süre çadır, prefabrik yapı ve hızla onarılan binalarda sürdürmüştür.
Bu çalışmaların yanı sıra, Kocaeli Üniversitesi’ne yeni bir kampüs arayışı hızla sonuçlandırılmış, 2000 yılının Ekim ayında, İzmit’e 10 km uzaklıkta bulunan Eski İstanbul yolu üzerindeki Üçtepeler mevkiinde 6500 dönümlük alana "Umuttepe" adı verilerek yeni kampüsün temeli atılmıştır. İnşaat aşamasında ülke genelinde yaşanan ekonomik krize karşın, 2004 yılının Eylül ayında Rektörlük, izleyen aylarda da Fen-Edebiyat, İktisadi ve İdari Bilimler, İletişim, Teknik Eğitim ve Tıp Fakülteleri ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü ile Araştırma ve Uygulama Hastanesi yeni kampüste hizmet vermeye başlamıştır. Son üç yılda da Sağlık Yüksekokulu, Eğitim ve Hukuk Fakülteleri, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mühendislik Fakültesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, kütüphane, öğrenci evi ve kantinleri, Mediko-Sosyal binası, kreş, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu ile birlikte olimpik spor salonu Umuttepe'de hizmete açılmıştır.
